Hollanda’da çalışan Türk vatandaşları için 3 yıl çalışma kuralı, Ankara Anlaşması kapsamında sunulan özel bir hak olarak öne çıkmaktadır. Bu hak, belirli şartlar altında çalışma izni (TWV – tewerkstellingsvergunning) gerekliliğinden muafiyet sağlamaktadır. Ancak, bu kuralın avantajları kadar bazı dezavantajları da bulunmaktadır. Bu yazıda, 3 yıl kuralının detaylarını, etkilerini ve iş yaşamına nasıl yansıdığını detaylıca ele alacağız.
3 Yıl Çalışma Kuralı Nedir?
Hollanda Göçmenlik ve Vatandaşlık Dairesi (IND – Immigratie- en Naturalisatiedienst) tarafından belirlenen kurallara göre, aynı işverende kesintisiz olarak 3 yıl boyunca çalışan Türk vatandaşları, çalışma izni (TWV) alma zorunluluğundan muaf olabilmektedir. Bu hak, Hollanda’da kalıcı oturum izni ya da vatandaşlık anlamına kesinlikle gelmez; sadece çalışma izni şartının kaldırılması anlamına gelir.
3 yıl boyunca aynı işverende çalışan Türk vatandaşlarının işbu başvuruyu yapmaları halinde oturum kartlarında “arbeid vrij toegestaan” ibaresi yer alacaktır. Eğer oturum izninizde “arbeid vrij toegestaan” yazıyorsa, çalışma iznine gerek kalmadan herhangi bir işveren için çalışabilirsiniz. Bu durumda kişiler artık Hollanda iş piyasasında serbest hale gelecek olup, maaş konusunda daha esnek olacak şekilde çalışma sağlayabileceklerdir.
3 Yıl Kuralının Avantajları Nedir?
IND tarafından belirtilen avantajlar arasında şunlar yer almaktadır:
- Çalışma izni zorunluluğunun kaldırılması (TWV gerekmeksizin çalışma hakkı)
- İş değişikliği yapabilme özgürlüğü (vrije arbeidsmarkttoegang) (İşveren sponsorluğu olmadan herhangi bir işte çalışma hakkı). Bu hak, Türk çalışanlara Hollanda’da daha esnek bir çalışma ortamı sunar ve farklı sektörlerde çalışabilme imkanı sağlar.
Örneğin; 3 sene boyunca aynı işverende yüksek nitelikli göçmen olarak çalışmış bir Türk vatandaşının, 3 yılın sonunda işbu başvuruyu yapması halinde artık yüksek nitelikli göçmen maaş kriterine bağlı kalmadan iş değişikliği yapabilecek, asgari ücretin üzerinde olmak koşulu ile yüksek nitelikli göçmen statüsü dışındaki başka işlerde çalışabileceklerdir.
Ancak, bu durum serbest meslek sahibi olarak çalışabileceğiniz anlamına gelmez. Freelancer olmak veya kendi işinizi yapmak istiyorsanız, oturum izninizi “serbest meslek sahibi olarak çalışma izni (verblijfsvergunning als zelfstandige)” ile değiştirmek gerekir. IND (Hollanda Göç ve Vatandaşlık Dairesi) aşağıdaki kriterlere bakacaktır:
- Hollanda Ticaret Odası’na (KVK) kayıtlı olup olmadığınız.
- İşletmenizin Hollanda ekonomisine katkı sağlayıp sağlamadığı.
- Yeterli gelir elde edip edemeyeceğiniz.
3 Yıl Kuralının Dezavantajı Nedir?
Maaş Kaybı Riski ve %30 kuralı
Bu hak kazanıldıktan sonra, işverenin sunduğu maaş seviyesinde düşüş olabilir. Örneğin, kalifiye göçmen vizesi olan bir kişi, işveren artık sponsorluk gerektirmediği için daha düşük bir maaş teklif edebilir. İşverenler, sponsorluk yükümlülükleri ortadan kalktığında, maaşları daha düşük seviyelerde tutma eğiliminde olabilirler. Ancak bu durumda kişi, %30 (veya yeni adıyla %27) kuralından faydalanıyorsa ve minimum maaş gereksinim altında düşerse, bu hakkını kaybedebilecektir.
Bilinmesi Gereken Diğer Noktalar
1. Çalışma Yükümlülüğü Devam Ediyor
3 yıl çalışma kuralı, Hollanda’da süresiz oturum veya vatandaşlık hakkı sağlamaz. Kişi hala asgari maaş kazanma zorunluluğuna tabidir. Yani, işsiz kalınması durumunda 3 ay içinde yeni bir iş bulunmalıdır.
2. Bağımsız Oturum ve Partner Üzerinden Etkileri
Bu kural sadece çalışan kişiyi değil, partner veya eş üzerinden gelen bireyleri de etkileyebilir. Eğer bir kişi Hollanda’ya eşinin sponsorluk hakkı üzerinden gelmişse, eşinin 3 yıl boyunca aynı işyerinde çalışmış olması, partnerin de bağımsız oturum başvurusu yapmasına olanak tanır. Ancak bu her zaman avantaj sağlamayabilir çünkü bağımsız oturum sahibi olmak çalışma zorunluluğu getirmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Bu hak, süresiz oturum veya vatandaşlık hakkı kazandırır mı?
Hayır, bu yalnızca çalışma izni (TWV) zorunluluğunu kaldırır. Süresiz oturum veya vatandaşlık için farklı şartlar yerine getirilmelidir.
%30 (veya %27) vergi avantajı hakkımı kaybeder miyim?
%30 kuralı ve oturum izni süreçleri birbirlerinden bağımsız olup, %30 kuralının gereksinimlerini sağladığınız sürece TWV’yi kaldırırken %30’dan yararlanmaya devam edebilirsiniz.
Bu hak sayesinde istediğim herhangi bir işte çalışabilir miyim?
Evet, herhangi bir işverenle çalışma izni olmadan çalışabilirsiniz. Ancak, Hollanda’daki asgari gelir şartını karşılamanız gerekmektedir.
İşsiz kalırsam ne olur?
Eğer işsiz kalırsanız, 3 ay içinde yeni bir iş bulmanız gerekmektedir. Aksi takdirde oturum izniniz iptal edilebilir.
İşverenim maaşımı düşürebilir mi?
Evet, işveren artık sizi desteklemek zorunda olmadığından, daha düşük bir maaş teklif edebilir. Bu nedenle, mevcut işinizde kalmayı planlıyorsanız, maaş konusunda dikkatli olmalısınız.
Eşim de bu haktan yararlanabilir mi?
Eğer eşiniz sizin üzerinizden Hollanda’ya geldiyse ve siz 3 yıl aynı işyerinde çalıştıysanız, eşiniz de bağımsız oturum başvurusu yapabilir.
Hollanda’da aynı işverenle üç yıl çalıştıktan sonra, Türk vatandaşları Ankara Anlaşması kapsamında önemli bir iş gücü serbestisi kazanır. İşveren değiştirme hakkına sahip olur ve TWV olmadan çalışabilirsiniz. Ancak, serbest meslek sahibi olarak çalışmak veya kendi işinizi kurmak isterseniz, serbest çalışan oturma iznine başvurmanız gerekebilir. Bu hakları anlamak, Hollanda’daki kariyeriniz ve oturum durumunuzla ilgili kararlar almanıza yardımcı olmak için bizlere ulaşabilirsiniz.
Kaynakça
