Tereke, miras bırakan kişinin ölümü sonrasında geride bıraktığı mal varlığı ve borçların tamamını ifade eden hukuki bir terimdir. Türk Medeni Kanunu’na göre, tereke, mirasçıların hak ve yükümlülüklerini belirlemek için kullanılan önemli bir kavramdır.
İçindekiler
ToggleTereke Nedir?
Tereke, bir kişinin ölümü sonrasında geride bıraktığı tüm mal varlığı, haklar ve borçları kapsayan bir kavramdır. Bu mal varlığı içerisinde taşınır ve taşınmaz mallar, banka hesapları, alacaklar ve borçlar yer alır. Tereke, mirasçıların paylaştırılması gereken tüm değerleri içerir ve miras hukukunda önemli bir yere sahiptir.
Terekenin Unsurları
Tereke, iki ana unsurdan oluşur: Aktif tereke ve Pasif tereke.
Aktif Tereke
Aktif tereke, miras bırakanın sahip olduğu mal varlıklarını ve haklarını ifade eder. Bunlar arasında taşınmaz mallar (ev, arsa, tarla gibi), taşınır mallar (araçlar, ziynet eşyaları), banka hesapları ve miras bırakanın alacakları yer alır. Aktif tereke, mirasçıların hak sahibi olduğu ve paylaşılması gereken varlıkları içerir.
Pasif Tereke
Pasif tereke ise miras bırakanın borçlarını ve yükümlülüklerini kapsar. Bu borçlar, kredi borçları, vergi borçları ve diğer yükümlülükleri içerebilir. Pasif tereke, mirasçılar tarafından ödenmesi gereken borçları temsil eder. Mirasçılar, terekeyi kabul ettiklerinde bu borçlardan da sorumlu olurlar.
Tereke Nasıl Oluşur?
Terekenin oluşumu, miras bırakanın ölümü ile başlar. Ölüm gerçekleştiğinde, miras bırakanın tüm mal varlığı ve borçları otomatik olarak tereke olarak adlandırılır ve mirasçılara intikal eder. Mirasçılar, terekeyi reddetme veya kabul etme hakkına sahiptir. Bu süreç, mirasçıların hukuki haklarını ve sorumluluklarını belirler.
Mirasçılar Terekeyi Nasıl Kabul Eder?
Mirasçılar, terekeyi kabul ettiklerinde, miras bırakanın tüm mal varlığı ve borçlarından sorumlu olurlar. Terekenin kabulü, açık bir irade beyanı ile yapılabileceği gibi, zımni olarak da yapılabilir. Örneğin, mirasçının terekeye dahil bir malı kullanmaya başlaması, terekenin kabulü anlamına gelir.
Terekenin Reddi
Mirasçılar, terekeyi reddetme hakkına da sahiptir. Terekenin reddi, miras bırakanın borçlarının fazla olduğu veya mirasçının bu yükümlülükleri yerine getirmek istemediği durumlarda tercih edilebilir. Terekenin reddi, miras bırakanın ölümünden itibaren üç ay içinde sulh hukuk mahkemesine başvuru yapılarak gerçekleştirilir. Reddi miras yoluyla, mirasçılar terekeye dair hiçbir hak ve sorumluluk üstlenmezler.
Tereke Paylaştırma Süreci
Terekenin paylaştırılması, mirasçılar arasında mal varlığının adil bir şekilde bölüştürülmesi anlamına gelir. Miras bırakanın bir vasiyetname düzenlemiş olması durumunda, tereke bu vasiyetnameye göre paylaştırılır. Vasiyetname yoksa, tereke Türk Medeni Kanunu’nda belirlenen yasal mirasçılık kurallarına göre paylaştırılır.
Yasal Mirasçılık
Yasal mirasçılık, miras bırakanın bir vasiyetname bırakmadığı durumlarda geçerlidir. Bu durumda, miras bırakanın çocukları, eşi, anne-babası ve diğer yakın akrabaları mirasçı olur. Terekenin paylaştırılması, bu kişilerin mirasçılık paylarına göre yapılır.
Eşin Mirasçılığı
Eş, miras bırakanın yasal mirasçılarından biridir ve diğer mirasçılarla birlikte terekeye ortak olur. Eşin miras payı, miras bırakanın diğer mirasçılarına bağlı olarak değişir. Örneğin, miras bırakanın çocukları varsa, eş terekenin dörtte birini alır; çocuklar yoksa ve miras bırakanın anne-babası mirasçı ise, eş terekenin yarısını alır.
Çocukların Mirasçılığı
Çocuklar, miras bırakanın birinci dereceden mirasçılarıdır ve terekenin paylaştırılmasında önemli bir hakka sahiptirler. Miras bırakanın çocukları, eşit şekilde terekeye ortak olur ve terekenin aktif ve pasif unsurlarından pay alırlar. Eğer çocuklardan biri daha önce vefat etmişse, onun payı kendi çocuklarına, yani miras bırakanın torunlarına geçer.
Tereke İle İlgili Hukuki İşlemler
Terekenin paylaşımı ve terekeye dair diğer hukuki işlemler, miras hukukunun önemli bir parçasıdır. Bu işlemler, terekenin tespiti, tereke defterinin tutulması ve mirasçılar arasında paylaşımı gibi süreçleri içerir.
Tereke Tespit Davası
Tereke tespit davası, mirasçıların terekeye dahil mal varlığını ve borçları tespit etmek amacıyla açtıkları bir davadır. Bu dava, terekenin tam olarak belirlenmesini ve mirasçıların haklarının korunmasını sağlar. Tereke tespit davası, özellikle tereke üzerinde anlaşmazlık yaşanması durumunda önemlidir.
Tereke Defterinin Tutulması
Tereke defteri, terekeye dahil olan tüm mal varlığı ve borçların kayıt altına alındığı bir belgedir. Tereke defteri, mirasçıların terekeye dahil olan hak ve borçları net bir şekilde görmesini sağlar ve terekenin paylaşımı sürecinde önemli bir rol oynar. Mirasçılar, tereke defterinin tutulmasını talep ederek, terekeye dair her türlü bilgiye ulaşabilir ve paylaşımı buna göre yapabilirler.
Tereke ve Vergi Yükümlülükleri
Tereke, mirasçılar arasında paylaştırılırken bazı vergi yükümlülükleri de doğar. Türkiye’de terekeye dahil malların mirasçılara intikali, veraset ve intikal vergisi adı altında bir vergiye tabidir. Bu vergi, terekenin değerine göre değişir ve mirasçılar tarafından ödenmesi gerekmektedir. Vergi oranları, mirasçıların derecesine ve terekenin büyüklüğüne göre farklılık gösterir.
Veraset ve İntikal Vergisi
Veraset ve intikal vergisi, terekenin mirasçılara geçmesi durumunda ödenmesi gereken bir vergidir. Bu verginin oranı, terekenin büyüklüğüne ve mirasçının derecesine göre değişiklik gösterir. Yakın akrabalar için vergi oranı daha düşükken, uzak akrabalar veya miras bırakanla kan bağı olmayan kişiler için vergi oranı daha yüksek olabilir. Mirasçılar, bu vergiyi belirli bir süre içinde ödemek zorundadır.
Sonuç
Tereke, miras bırakanın ölümünden sonra geride bıraktığı tüm mal varlığı ve borçları ifade eden önemli bir kavramdır. Tereke, mirasçıların hak ve yükümlülüklerini belirler ve miras hukukunun temel unsurlarından biridir. Terekenin doğru bir şekilde tespit edilmesi, paylaşılması ve vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, mirasçıların haklarını korumak açısından büyük önem taşır. Miras sürecinin sorunsuz ilerleyebilmesi için mirasçıların hukuki danışmanlık alması tavsiye edilir.