Boşanma Davasında Mal Paylaşımı

Boşanma davasında mal paylaşımı, evlilik süresince edinilen malların adil bir şekilde eşler arasında bölüştürülmesini kapsar. Türkiye’de 2002 yılından sonra yapılan evliliklerde “edinilmiş mallara katılma rejimi” geçerlidir; bu rejime göre, eşler evlilik süresince kazandıkları ve ortak olarak edinilen mallarda eşit hakka sahiptir. Bu paylaşıma, her iki tarafın da evlilikten önce sahip olduğu veya kişisel mallar olarak kabul edilen miras ve bağış gibi özel varlıklar dahil edilmez. Boşanma sürecinde mal paylaşımı, adil bir şekilde yapılması için mahkeme tarafından denetlenir ve her iki tarafın hakları gözetilir.

Boşanma, taraflar için duygusal olduğu kadar ekonomik sonuçlar da doğuran hukuki bir süreçtir. Bu süreçte en önemli konulardan biri mal paylaşımıdır. Türkiye’de boşanma davasında mal paylaşımı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na dayanılarak gerçekleştirilir ve tarafların sahip olduğu mal rejimine göre belirlenir. Bu makalede, boşanma sürecinde mal paylaşımı nasıl yapılır, hangi mallar paylaşılır, hangi yasal dayanaklar kullanılır gibi önemli sorulara yanıt verilecektir.

Mal Rejimleri ve Mal Paylaşımı

Yasal Mal Rejimi: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik birliğinde eşler arasında uygulanacak yasal mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimidir (TMK m. 202). Bu rejim, 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olup, evlilik sırasında edinilen mal varlıklarının paylaştırılmasına yöneliktir. Eşler, aksi kararlaştırılmadıkça bu rejim hükümlerine tabi olurlar.

Edinilmiş mallara katılma rejiminde, taraflar arasındaki mal paylaşımı yapılırken, evlilik süresince elde edilen mallar edinilmiş mallar ve kişisel mallar olarak ikiye ayrılır. Türk Medeni Kanunu’nun 219. maddesi, edinilmiş malları tanımlamış ve bunların kapsamına nelerin girdiğini açıklamıştır:

• Çalışma karşılığı elde edilen gelirler (maaş, serbest meslek kazançları vb.),
• Sosyal güvenlik ve yardım kurumlarının veya personele yardım amacıyla kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
• Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
• Kişisel malların gelirleri,
• Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Bu mallar, eşler arasında eşit şekilde paylaştırılmak üzere değerlendirilir. Ancak her iki tarafın da kişisel malları bu paylaşıma dahil edilmez.

Kişisel Mallar Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’nun 220. maddesinde kişisel mallar tanımlanmıştır. Bu mallar şunlardır:

• Evlilik öncesi edinilen mallar,
• Miras yoluyla veya karşılıksız kazanma yoluyla elde edilen mallar,
• Manevi tazminat alacakları,
• Kişisel kullanım eşyaları.

Kişisel mallar, boşanma durumunda mal paylaşımı kapsamına girmez ve bu mallar hangi eşe aitse onda kalır. Bu ayrım, mal paylaşımı sürecinde tarafların maddi çıkarlarını korumak için büyük önem taşır.

Mal Paylaşımında Dikkate Alınan Yasal İlkeler

Katkı Payı Alacağı ve Değer Artış Payı

Eşlerden biri, diğer eşin kişisel malına ya da ortak edinilmiş malına katkıda bulunmuşsa, bu katkı nedeniyle katkı payı alacağı talep edebilir (TMK m. 227). Bu, özellikle bir eşin diğer eşin sahip olduğu taşınmaza yaptığı masraflar veya iyileştirmeler söz konusu olduğunda gündeme gelir. Örneğin, bir eşin, diğer eşin evine yaptığı tadilat masrafları, katkı payı alacağı olarak talep edilebilir.

Bir eşin edinilmiş mallarında meydana gelen değer artışında diğer eşin katkısı varsa, değer artış payı talep edilebilir. Bu durum, malların boşanma sırasında adil bir şekilde paylaştırılması için önem arz eder.

Artık Değer ve Katılma Alacağı

Edinilmiş mallara katılma rejiminde, her eş, diğer eşin edinilmiş mallarının yarısı üzerinde katılma alacağı hakkına sahiptir (TMK m. 231). Katılma alacağı, edinilmiş malların toplam değerinden bu mallara ilişkin borçların çıkarılmasıyla elde edilen artık değer üzerinden hesaplanır. Artık değerin yarısı, diğer eşin katılma alacağı olarak talep edilebilmektedir.

Örneğin, evlilik süresince edinilmiş olan bir taşınmazın değeri ve bu taşınmazla ilgili borçlar hesaplandıktan sonra ortaya çıkan artık değer, eşler arasında paylaştırılır.

Mal Rejimi Sözleşmesi ve Sözleşmeyle Belirlenen Rejimler

Eşler, Türk Medeni Kanunu’nun öngördüğü yasal mal rejimi dışında, evlilik öncesinde veya evlilik sırasında noterde düzenleyecekleri bir mal rejimi sözleşmesi ile başka bir mal rejimini kabul edebilirler (TMK m. 203). Bu mal rejimleri şunlardır:

• Mal Ayrılığı Rejimi: Eşler, mal ayrılığı rejimini kabul etmişlerse, her eş kendi mal varlığı üzerinde tam tasarruf yetkisine sahiptir ve boşanma durumunda mal paylaşımı söz konusu olmaz (TMK m. 242).
• Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi: Bu rejimde, eşlerin evlilik süresince edindiği mallar boşanma sırasında paylaşılır, ancak kişisel mallar paylaşım dışı bırakılır (TMK m. 244).
• Mal Ortaklığı Rejimi: Mal ortaklığı rejiminde, eşler bazı mal varlıklarını ortak olarak kabul ederler ve bu mallar boşanma sırasında ortak paylaşılır (TMK m. 256).

Boşanma Davasında Mal Paylaşımının Uygulama Süreci

Boşanma davasında mal paylaşımı, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra talep edilebilir. Bu süreçte, tarafların mal beyanında bulunmaları ve sahip oldukları mal varlıklarını beyan etmeleri gerekmektedir. Mahkeme, tarafların beyanlarını ve belgeleri inceleyerek, mal rejiminin tasfiyesini gerçekleştirir.

Tasfiye Davası

Mal paylaşımı yapılırken, boşanma davasından ayrı olarak mal rejiminin tasfiyesi davası açılması gerekebilir. Tasfiye davası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra gündeme gelir ve bu davada mahkeme, tarafların mal rejiminin nasıl tasfiye edileceğine karar verir. Bu süreçte, edinilmiş mallar ve kişisel mallar ayrıştırılır ve paylaşım buna göre yapılır.

Tasfiye davasında, her iki tarafın da haklarını koruyabilmesi adına detaylı bir mal beyanında bulunması önemlidir. Mal rejimi tasfiyesinin adil bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için tarafların avukatlarından profesyonel hukuki destek alması tavsiye edilmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)